In De Volkskrant van 4 mei 2018 las ik een interview met één van de laatste nog levende verzetsstrijders. Daar las ik:

Uiteindelijk raakte hij betrokken bij de sabotage van spoorverbindingen. 'Daar ging uitputtend overleg aan vooraf, want de Duitsers brandden als represaille voor een aanslag het meest nabije huis af, en executeerden de inwoners. Daardoor lieten wij ons mede leiden bij de keuze van ons doelwit: offeren we een gezin met vier kinderen op of een hoogbejaard echtpaar van 83 en 85 jaar? Je hebt weinig keus in de oorlog. Het is slecht of heel slecht.'

Helaas vertelt het verhaal niet hoeveel en voor hoelang er schade aan zo'n spoorlijn was berokkend en hoeveel schade daarmee aan de Duitsers was toegebracht. Wat was de effectiviteit van zo'n verzetsdaad?

Nu blijf ik alleen maar zitten met de gedachte: Het zullen je grootouders maar geweest zijn, die als represaille voor een verzetsdaad van onduidelijke effectiviteit, door de Duitsers zijn omgebracht. En mij besluipen vragen als: En wat als de Duitsers dachten dat het gezin met vier kinderen nu toch echt dichter bij de aanslag woonden dan dat hoogbejaarde echtpaar, of als er alleen maar gezinnen met kinderen in de buurt woonden? Hoe gingen deze verzetsstrijders met die dilemma's om? Of had uiteindelijk de verzetsdaad toch de allerhoogste prioriteit?

Ik begrijp best dat de verzetsstrijders zelf ook hun leven in de waagschaal stelden met het plegen van zulke verzetsdaden, maar met die risico's konden zij van te voren goed rekening houden en zíj hadden daarvoor gekozen en zij vonden hún daden kennelijk zo belangrijk voor de goede zaak dat zij hun leven daarvoor in de waagschaal stelden. Die dichtsbijwonenden waren 100% zeker slachtoffer maar hadden uiteraard geen enkele stem in de besluitvorming.

Haarlem, 08-05-2018 Theo Bruning