heid van deze tijd of de mens van het missiegebied opjagen en beangstigen; dat m.a.w. de priesterlijke solidariteit de menselijke solidariteit ondermijnt en te niet doet. En zulks op een moment dat niets méér geboden schijnt dan – wil men nog enige schijn van onmisbaarheid wekken of kans hebben in deze tijd gehoord te worden – zo luid mogelijk van zijn ,,mede-menselijke” bezorgdheden kond te doen en ze zo luid mogelijk met daden, liefst in de voorste rangen nog, te bekrachtigen. Er is nauwelijks een feller weerlegging denkbaar van dit gemis aan menselijke solidariteit bij de priesterlijke priester dan Chrysostomus’ woorden over Paulus. Zij belichten gans de diepe hartstocht en waarachtigheid van de menselijke solidariteit bij hem, Paulus, die exclusief de priesterlijke was. Ik schrijf bedoelde tekst hier voor u over. ,,’Wie is zwak’, zegt Paulus, ’zonder dat ik mij zwak voel? Wie wordt geërgerd, zonder dat ik in toorn ontsteek?’ Zo moet de gesteldheid zijn van de priester, of neen, toch niet zo, want dat is weinig, ja, in het geheel niets in vergelijking met wat ik feitelijk naar voren wil brengen. En dat is? ’Waarachtig’, zegt Paulus, ’terwille van mijn broeders, mijn verwanten naar het vlees, zou ik zelf vervloekt willen zijn en gescheiden van Christus’.” ¹) Waarlijk, hiermee worden geen extreme gevoelens geformuleerd. Het zijn gevoelens die rechtstreeks verband houden met het priester-zijn omwille van de mensen, hetgeen weer niets anders is dan priester-zijn in simplicitate cordis: priester-zijn in dienst van Hem, die het tweede gebod gelijkstelde aan het eerste. Zou Christus mij scheiden van de mens, dan bindt niets mij aan Christus, is de zin van Paulus’ woord en men beseft nogmaals, hoezeer het hem ernst was toen hij schreef: zonder de liefde zijn wij niets. En ook de daden der liefde zijn niets als zij niet de gestalte zijn der liefde of van de wil, met het waarachtig liefde-worden ernst te maken. En met dit ,,ernst maken” zijn we dan weer terug bij het begin van dit boek. – Terwijl de priesterlijke solidariteit onvermijdelijk de menselijke versterkt en verhevigt en deze ook in anderen tot een diepe hartstocht maakt, is de mense-

¹) ,Ausgewählte Schriften’, IV. Band, ,Sechs Bücher über das Priestertum’, p. 147-148. Bibliothek der Kirchenväter. – München.

207