137
de missie. Ook deze geschriften zijn missionaire daden.
In deze geschriften, zo zou men kunnen zeggen, vindt de (zij ’t nog eenzijdig gevoerde) ,,dialoog” plaats: de dialoog nu met de niet-christelijke religies. De godsdienstwetenschappelijke dialoog is de directe consequentie van, het enig zinvolle antwoord op de nieuwe missie-theorieën. Als deze ergens zinvol antwoord vinden dan in die geschriften. Dáármee toch richt de missie zich, krachtens hun karakter, tot een religieuze élite d.w.z. tot hen die de waarden en waarheden van hun religie kennen, beminnen, leven (aan wie anders zou men, wat voltooiing en vervolmaking is, met meer zin en vruchtbaarder kunnen kenbaar maken?) en niet, niet meer, tot de religieus ontwortelden, de voor hun eigen religie onverschillig gewordenen. Met deze geschriften stoot de missie niet alleen door tot de schoonste vertegenwoordigers der niet-christelijke religie, maar betreedt zij, als het ware voor het eerst, de wereld dier religie zelf als missionair arbeidsveld. Waar de missionering voorheen de niet-christelijke religie als een onwaarde negeerde, erkent zij nu de waarden ervan, zij stelt deze in het volle licht en vervolmaakt en voltooit ze. Hier vertegenwoordigt het nieuwe missionaire denken inderdaad een radicale omkeer en opent het een perspectief dat van het hoogste belang schijnt.
Schijnt . . .
Want opent dit alles nu werkelijk zulk een hoopvol perspectief? Kan men er werkelijk de illusie van vruchtbaarder resultaten aan verbinden? Er zijn, dunkt me, toch wel enkele – donkere – wolkjes die nader aandacht verdienen. Het heeft zin zich er rekenschap van te geven dat deze vorm van missionering, met hoe grote kennis, ernst, overtuiging, zuiverheid van bedoeling en heilige toewijding ook bedreven, haar zeer hachelijke keerzijden heeft. Een ervan bespeurt men bij het lezen van Monchanin’s Ermites du Saccidânanda.
Want hoe hoog men dit geschrift als voorbeeld van apostolische dialoog ook moet aanslaan, het valt moeilijk te loochenen dat dit vroom geďnspireerde geschrift, deze vrome helderziendheid m.b.t. het schoonste waarheidsverstaan van Indië, ook iets zeer
