was, ook voor hem, op zijn best iets duivels in de gedaante van een engel des lichts... Maar hoewel zijn prediking die lichtsporen met rust liet, predikte hij niet zonder succes, – ook onder de grote vertegenwoordigers dier religie. Waarmee ik zeggen wil: ook al drijven de nieuwe missie-theorieën de gemiddelde missionaris onvermijdelijk naar een nog illusielozer besef van onmacht, hem rest toch, als mogelijkheid van overdracht, als zeer reëel communicatiemiddel, als communicatie vóór het woord en voorbij het woord (en ook tijdens het woord dat zelf zou falen), de prediking door het leven, – dat grote, schone wapen, en het wapen bij uitstek misschien. Het eerste doel der missie kan niet anders zijn dan liefde te wekken voor de waarheid die men verdedigt. Deze liefde wordt niet primair gewekt door het woord – dat talloze barrières schept als het opklinkt in de eigen orde-eenheid van een niet-christelijke religie, maar allereerst door de zichtbare, herkenbare beminnenswaardigheid van het leven dat uit de gepredikte waarheid leeft, i.c. uit die liefde welke Christus predikte als het nieuwe verbond, dat de mensen onderling zouden aangaan.
En waar het woord gebruikt wordt, zou allereerst het woord bij uitnemendheid moeten spreken: het evangelie. Meer dan welk woord is dit woord verkondiging: uiteenzetting van de leer, verklaring en toelichting ervan. Hiermee zou iedere missionering a.h.w. moeten beginnen. Op deze kwestie kom ik echter nog uitvoerig terug.

*

*

Opende het nieuwe missionaire denken in het bovenstaande een perspectief op een anders gericht (herkerstend) missionair handelen, dit handelen zelf heeft toch niets uitstaande met het handelen dat de nieuwe missie-theorieën beogen. Immers, maakt men het christendom als voltooiing en vervolmaking kenbaar, dan gebeurt dat door een evangelisch leven, door het woord Gods, niet echter op de basis van enige waardevolle kennis van de religie der anderen, datgene wat het nieuwe missionaire denken zich juist ten doel stelde.

135