lijst van werken
vorige bladzijde



volgende bladzijde dat iedere mens langs een volkomen eigen weg tot waarheid, inzicht en zelfzuivering moet geraken: op zijn plan, vanuit zijn concrete situatie, overeenkomstig zijn actuele mogelijkheden. Het drijft en duwt de mens niet vooruit, wég uit een lagere levens-staat maar evenmin neemt het daartegenover een houding aan van fatalistisch berusten, – door hem, met een lager ideaal, in de goedheid van die staat te doen geloven en die staat te doen bestendigen; noch veracht het die lagere staat als een minderwaardig stadium. Dat stadium heeft evenals het kiemstadium van een plant zijn eigen goedheid en is, reeds door die goedheid te zijn, vanzelf op weg naar een verder stadium, een verdere goedheid. Heeft het boeddhisme geduld, evenals de natuur, – de derde voorwaarde om tot een hoger waarheidsleven, een zuiverder menszijn te geraken moet door de mens zelf worden vervuld, in vrije keuze, in een vrij genomen beslissing. Het heeft in de mens een groot vertrouwen, ondanks alles wat dit vertrouwen schijnt te beschamen. Met dit alles is Zen niet slechts in overeenstemming met Boeddha’s inzichten, maar ook met de verworvenheden van het moderne denken. Doch religieus belangrijker: met dit alles wordt ook de gewone, weinig begaafde mens van meetaf reëel opgenomen in het proces van de enig nodige wedergeboorte, zonder omwegen en concessies die al verder van het enige goede leven afvoeren, zonder overspanning van de wil, zonder het harnas van een moraalcodex, maar met een diep – ook verantwoord – geloof in de zelfwerkzaamheid van de mens en in het onderricht van het leven. – ,,Verantwoord”, omdat het onverminkte ideaal van het goede leven, niét het buitenkant-geweten van de mens maar de ziel toespreekt, wekt, verontrust: doorstoot tot die in iedere mens aanwezige zuivere kern welke, eenmaal geraakt, de enige macht in de mens is, die hem daadwerkelijk tot het enige goede leven kan bewegen.
Met het bovenstaande werd niet gezegd, dat het Zen-boeddhisme het enig mogelijke of enig zuivere antwoord is op het probleem religie-massa; ik beschrééf de Zen-methode (zoals door mij begrepen). Hetgeen nodig was, zoals we aanstonds zullen bemerken ter verklaring en weerlegging van wat Van Straelen signaleert en volgende bladzijde


122














volgende bladzijde
inhoudsopgave



aangemaakt: 29-07-2010 Copyright © 2010 by
R. Bruning en Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 21-08-2010