,,Bidt niet voor nodeloze zaken, maar laat uw hart mij toegewend zijn. Gedurende uw levensreize steun op mij. Mogen anderen ook al kwaad van u zeggen, God slaat u gade en dus bewaart de zielevrede. Bezit uw ziel in lijdzaamheid en zinnend denkt veel na. Als dan uw hart gereinigd is, gaat dan een nieuwe wereld bouwen” (34).

De citaten zijn weliswaar geen echo van de kreet van de psalmist, maar niettemin, wat is het verlangen, het voornemen, de erkenning van de noodzaak een nieuw leven te beginnen anders dan een – zeer wezenlijke – vorm van berouw, van schuldbesef!? Toch zouden dergelijke gevoelens de Japanner volmaakt vreemd zijn! Zijn ,,elegant religieus estheticisme”, ,,dat men ontdekken en vervolgen kan door de hele Japanse cultuurgeschiedenis heen” (187), houdt hem ervan af ,,zich druk te maken over de betekenis en de problemen van het menselijk leven. Waarom zal ik me druk maken over verlossing, over het leven na de dood e.d. Dit toont, dat men geen fijne smaak heeft. Een gesprek over de tien geboden, of over welk ander gebod ook, wordt geenszins geapprecieerd, ja wordt verafschuwd (...) als een duidelijk teken, dat men niet gedistingeerd is. Meer dan welke andere zaken ook, schatten zij ten zeerste een sterk schoonheidsbewustzijn met een delicate etiquette” (186-187). ,,De hele Paulinische strijd tussen vlees en geest is hun onbekend. Er is eigenlijk niets in ons, dat wezenlijk slecht is” (156). ,,Het Evangelie vraagt een sterk geloof, een kordate handelwijze om het kwaad in ons te bestrijden, een sterke manmoedige liefde voor de deugd en bereidheid daarvoor te strijden van ganser harte. Dergelijke zaken komen de Japanner als heel onprettige, ja haast boerse aspecten van onze godsdienst voor” (187).
Het klinkt allemaal nogal vreemd na de hierboven geciteerde liturgische teksten, die toch behoren tot het geestelijk goed van 2½ millioen Japanners: aanhangers van ,,de machtigste religieuze beweging van modern Japan”. Maar hoeveel absurder nog wordt dit alles tegen de achtergrond van de diep religieuze ernst van de vele boeddhistische stromingen die men – eveneens door

84