deugden veronderstelt ¹) en nodig heeft. Ernst maken met het tweede gebod veronderstelt ernst maken met alle overige deugden d.w.z. met het gehele evangelie: met alle overige imperatieven ervan. Zij zijn alle onontkoombaar. Dáárom kan men aan het woord Gods geen tittel of jota veranderen en werd degene verworpen die reeds de kleinste der geboden zou opheffen en dit leren. Dáárom ook kon gezegd worden: God heeft wel een eindeloos geduld met ieder van ons, maar over zijn geboden onderhandelt Hij niet.
Dit alles betekent tevens, dat in alle ondeugden niet de ondeugd zelf het grote vergrijp is, maar dit: dat zij een vergrijp zijn aan de liefde: dat zij het liefde-worden, datgene waarom de christen christen is, in zijn grondslagen aantasten, ondermijnen en niet zelden verwoesten. Dat is de grote ernst van het grote kwaad, en misschien meer nog de grote ernst van het kleine. Het is in het algemeen niet zozeer het grote kwaad – dat we slechts bij uitzondering zijn – als wel het kleine kwaad dat wij voortdurend zijn, dat wij geheel zijn en zo weinig verontrust zijn, dat de liefde in ons vernielt, verwoest en tenslotte doodt.
Het betekent ook dit nog. Stelt men zich zélf buiten het christendom als men weigert en blijft weigeren met het liefde-worden ernst te maken, men stelt zich zelf eveneens buiten het christendom als men weigert en weigeren blijft ernst te maken met de overige deugden of met de waakzaamheid m.b.t. de ondeugden. Men wijst af wat de zin is van het christen-zijn: het liefde-worden.

4

Neen, ik ben niet bezig een nieuw absolutisme op te stellen, veeleer werk ik opnieuw een ,,Lof van het onvolmaakte” uit ²), maar als wij de waarden van het christendom ? ook de ascese b.v. – weer in hun levende orde willen herstellen, is het nodig de liefde voor de medemens, en deze als het essentiële streefdoel

¹) Daarom vraagt de Mensenzoon, wanneer Hij oordeelt, niet naar de overige goede werken, die de mens heeft gedaan. In de liefde voor de naaste zijn alle overige deugden en daden inbegrepen.
²) Te Elfder Ure, 1957.

15