ook, als betrof ’t slechts de verdorvenheden ener verdorven natuur, betrokken te worden; alsof zij vastbesloten is de onhoudbare, de voor haar tegen-natuurlijke spanningen waarin zij door dat hooghartig en haatdragend misprijzen zélf geraakt was, voorgoed te doorbreken. Want nu zij haar houding van eerbied herneemt, en daarmede zichzelf herneemt, geschiedt dit met zulk een hartstochtelijk verhelderd bewustzijn, met zulke clair-voyante en geinspireerde argumenten, dat het definitief, d.w.z. voor de rest der wereldgeschiedenis onmogelijk schijnt geworden, welke vorm van hoogmoed of misprijzen nog te verantwoorden. Het is alsof de liefde, ziende thans de bittere en noodlottige consequenties van haar vijandig toescherpen der controversen en hoe uitzichtloos-verdeeld en ontredderd de wereld daardoor geworden is, zich een valstrik bewust werd en zich heeft voorgenomen nóóit meer te haten, niéts meer te haten, niets te verachten ook, geen mens en geen gedachte, en voortaan nog in alles exclusief liéfde te zijn, – die liefde welke ook het eerste levensbeginsel was van Hem die de Weg, de Waarheid en het Leven wees. Want nu dit oorspronkelijk christelijk bewustzijn, waaraan Joannes Damascenus uitdrukking gaf, weer in de werkelijkheid van vandaag naar voren treedt en zijn plaats opeist, verschijnt het oneindig gerijpt, en tot de tanden gewapend met al de schone verworvenheden der eeuwen. Heb-

[79]