stelling, ten einde lezen. Het heerscherstype bezwijkt elk oogenblik voor den lettré die (snel, snel, snel) een artikeltje moet schrijven.
Want dit is van Duinkerken: een blijmoedig, goedmoedig letterkundige met een sterk stel hersens. De fout van dit boek is, dat hij zijn hersens bijna een boek lang misbruikt. Hij wil vooral niet ,serieus’, zwaar-op-de-hand lijken, en toch kan hij alleen maar goed zijn wanneer hij serieus is. En daarnaast: als heerscher en onstuimige moest hij ook wel eens moeite doen een temperament te schijnen, doch hij is vrijwel uitsluitend een (toeziende, gezonde) intelligentie. . .”

Aldus schreef ik in 1929. De ouder geworden van Duinkerken, de van Duinkerken van ,,Verscheurde Christenheid”, is anders, doch ook weer precies zoo. Anders, omdat de toon van zijn boek mij vermoeider, ontgoochelder schijnt (er school achter de levenshouding van den jongen van Duinkerken óók een zekere argeloosheid, een kinderlijk levensvertrouwen, dat zich onvermijdelijk zou wreken). Anders ook, omdat de problemen, waarmede hij zich hier occupeert, de weinig bemoedigende problemen der ,,zwartkijkers” zijn geworden. – Desondanks is hij toch weer precies zoo.
Ik schreef, dat hij alleen iets zou kunnen presteeren als hij ernstig werd. Maar zijn noodlot is, dat hij maar zelden ernstig kan zijn, en dit stellig niet alleen, omdat hij nooit persoonlijk bij een essentieel conflict betrokken is. Ernst is een gevaarlijke zaak; er zitten consequenties aan vast die meer weerstandskracht vergen dan wat ,,natuurlijke ge-

161