onbeteekenende priesters te rangschikken. In dit vernederend en uitzichtsloos besef zal hij voortaan zijn plichten moeten vervullen. Gedreven tot het priesterschap door zijn deernis met de menschen, aanvaardt hij het werkloos toeschouwer te moeten zijn en door niets aan deze van eeuwig voor hem bestemde plaats te kunnen worden ontrukt, — dat hij, als priester, alleen de gevangene zal zijn van Christus’ heiligen doodstrijd in de Hof van Olijven, en dit kleingeloovig en hulpeloos. Hij wil berusten in de vergeefschheid van zijn liefde, d.w.z. afstand doen van den droom, den zin van zijn leven. Hij is zooals hij is, en hij wil zichzelf zijn onmacht – hoe beschamend ook – aanvaarden.
Het is in die dagen dat zich in de houding van den pastoor van Torcy een grondige verandering jegens hem voltrekt. Diens tot dan toe soms zoo ruw en schijnbaar wrevelig spreken werd veroorzaakt door de angst, dat een zuiver en kostbaar leven aan zijn te groote teederheid zou te gronde gaan, en daarmee een der weinige die bestemd schenen in de voorste linies te strijden. Thans begrijpt hij dat de roeping van dezen mensch een andere is. Hij verzet zich niet meer tegen de bestemming van dit leven. Hij berust erin, dat ook deze mensch hem ontvallen zal. Het is dan dat hij hem zegt: ,,Travaille, fais des petites choses, en attendant, au jour le jour. Applique.toi bien. Rappelle-toi l’écolier penché sur sa page d’écriture, et qui tire la langue. Voilà comment le bon Dieu souhaite nous voir, lorsqu’il nous abandonne à nos propres forces”, en hij herhaalt hiermee wat hij hem vroeger eens zei: ,,Marche à fond et arrange-toi pour finir tranquillement un jour dans le fossé sans avoir débouclé ton sac.” Het is ook dan, dat hij hem zijn kost-

124