lijst van werken
vorige bladzijde



vorige bladzijde De aanwezigheid der mystiek tóen, in het verleden, haar grandiooze bloei (als een onmiddellijk gevolg van een exclusief of primair voor God leven) en de vrijwel totale afwezigheid daarvan in het christendom heden, bewijst dat er een essentieele wijziging heeft plaatsgegrepen, dat er iets essentieels werd losgelaten; zij is voorts ook het opmerkelijk verschil tusschen het Augustijnsche tijdperk en dat der Jezuïeten.1) De moraal van Augustinus vereenzelvigen met het moralisme van een disciplinair christendom is onjuist; de moraal van Augustinus losmaken uit Augustinus’ Godsbeleven is nogmaals onjuist. Men kan Augustinus niet beoordeelen zonder hem (en zijn moraal) te zien uit het centrum van waaruit hij dacht en handelde: zijn bepaald Godsbesef, zonder hem als mysticus geschat te hebben.
Het hedendaagsche christendom ziet ter Braak ongemeen scherp en vernietigend — scherper en vernietigender dan menigeen het dúrft zien — maar het christendom-zelf (móet ik zeggen) begrijpt hij niet. Het is van een volslagen andere orde van denken en leven als hij veronderstelt of leerde kennen. Ik snijd hiermede geen discussie af — ik ken die behoefte niet — ik constateer slechts dat zij na deze (waardevolle) afrekening, op een ander plan zou moeten worden voortgezet. Na de psychologie van de discipline in dienst van een menschelijk ressentiment (met als troef het hier- volgende bladzijde


1) Men kan dit (essentieel) verschil tusschen het christendom toen en nu ook constateeren in een ander begeleidend verschijnsel: de christelijke kunst. Ook daar manifesteert zich een essentieele wijziging. De holle phrase van een enkel disciplinair christendom zoodra het over góddelijke zaken het woord neemt, en de verstilde schoonheid, de levende, rijpe en rijke wijsheid waarmede de oude christenen over goddelijke zaken gewaagden (én: welhaast exclusief gewaagden).


66



















volgende bladzijde
inhoudsopgave



aangemaakt: 03-02-2007 Copyright © 2013 by
R. Bruning en Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 24-01-2013