altijd in de waan van een „arriveerend” christendom, maar het christendom komt evenmin aan de oppervlakte als Christus – tenzij om er (helaas niet als zoenoffer) te sterven. „Macht en heerschappij zijn enkel het bezit geweest van een pseudo-christendom. Van een zuiver en ongerept christendom wendt de wereld zich af.” (Berdjajew). Adal­bert Bangha nu suggereert voortdurend het tegendeel van een zich afwenden. Hij zint enkel (en hoe) op een heroveren van die „glorierijke” positie welke eens het deel der Kerk is geweest en welke zich toch zoo gemakkelijk zou láten her­overen als wij maar zouden wíllen. Maar óns willen reali­seert niets, geen Rijk Gods en geen „machtig oprukken” van dat Rijk Gods. Het Rijk Gods is een genade, en een zegevierend voortmarcheeren door de wereld van het Rijk Gods hebben zelfs de vele heiligen niet kunnen ver­werkelijken, niet tijdens hun leven, en niet na hun leven, – ondanks hun vehement verlangen naar Gods zegepraal. Wat wij zien is precies het tegenovergestelde, en hier doel ik niet op de steeds kléine groepjes Christus-getrouwen die de heiligen om zich heen vormden. Het tegenover­gestelde waarop ik doel is dit: dat, terwijl de Kerk een machtige positie in de wereld bekleedt, de heiligen, zij die het Rijk Gods dienden, binnen die Kerk gemeenlijk zonder veel aanzien waren, dat deze heiligen slechts bezig en be­zorgd waren om binnen die tot macht en aanzien gekomen Kerk, binnen die Kerk met haar enorme cultuur-macht, het Rijk Gods weer eenigszins in zijn zuivere gedaante te doen herleven (zonder veel, en zeker zonder bestendig resultaat). Binnen die Kerk had dan wel – dank zij de geen strijd en geen vernedering tellende dienstbaarheid dezer heiligen –

27