lijst van werken
vorige bladzijde


of overeenkomstig de verschillend te taxeren prestaties. Het leven – ook het volmaakt communistische – is geen klooster, en ook het volmaaktste klooster nog geen volmaakt communisme. Bovendien zijn de woorden: ,,verdeling der productie naarmate van ieders werk” en ,,vàn ieder naar zijn bekwaamheden, ààn ieder naar zijn behoeften” woorden... van Lenin (6) en woorden die geen enkel verraad inhouden aan het communisme. Men kan nu wel stellen, dat men aldus een nieuw feodalisme kweekt, maar ten eerste is het behoren tot een hogere stand geen erfelijk privilege en het behoren tot een lagere stand geen erfelijke doem, ja het behoren tot een leidende élite is niet eens voor de duur van één leven safe, en ten tweede sluit de ruimere honorering (hoe ruim ook) de vorming, en het macht-worden daardoor van privé- of familie-kapitalen uit: men kan er wel productiegoederen, niet echter het productie-apparaat mee in bezit krijgen. Men zou dus hoogstens kunnen zeggen, dat het herstel van de standen een vitale correctie is geweest op àl te optimistische illusies aangaande de mens én : dat de herstelde standen dààr nog een grondige correctie inhouden op de standen-werkelijkheid hiér. Daar zijn de verschillende standen in beginsel gevolg van de concrete waarde: arbeid en arbeidsprestatie; hier berust het standsverschil in beginsel op de veelal slechts abstracte waarde: bezit.
    En tenslotte: het Sovjet-russisch staatskapitalisme kan zeer diep ingrijpen in het leven van de enkeling, het kan het aanzien krijgen van een politiek en economisch despotisme, het kan het welzijn van de afzonderlijke mens tijdelijk; en zeer lang opofferen aan de machtsbelangen van de staat; het kan uiterlijk in verschillende gevolgen met het Amerikaanse kapitalisme overeenstemmen en in een bepaalde periode voor de afzonderlijke mens nog rampzaliger schijnen (en zijn), – en toch is het in wezen ànders én : kan het in feite béter zijn; wanneer het nl. in dienst staat van een beter doel, wanneer het waarachtig voorbereidt op : sociale gerechtigheid voor allen in de volste zin. En het is dan waarlijk niet hetzelfde of men door de hond of door de kat gebeten wordt.

    Met dit alles wil geen instemming betuigd zijn met het staatskapitalisme, noch met die soms onvermijdelijk daaraan

936





















volgende bladzijde



aangemaakt: 23-10-2010 Copyright © 2010 by
R. Bruning en Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 24-10-2010