Deze overweging, goede en geëerde toehoorders, moge, alvorens het spel begint, hier fungeren als motto, bescheiden indicatie, en als verontschuldiging. [van rechts twee vrienden, in gesprek] Een tweede cumulatie van genoemde functies bezit het tête à tête waarvoor ik thans uw aandacht vraag. [trekt zich enigszins terug]

Na al de revoluties die geweest, en die revoluties zijn geweest van politici, van ’t politiek realisme, van macht en van geweld, rest er nog een mogelijkheid: de revolutie van de eerbied.

Als ik ons gesprek goed begrijp, wil je dus nog iets verder gaan dan Plato: geen filosofen maar mystici als wetgever!

Het is nog anders: ik denk aan mystici, die een revolutie realiseren, rechtstreeks, en op natuurlijk gebied.

Welk een illusie. Herinner je wat Marcus Aurelius zei: ’Laat ons Plato’s staat vergeten’! En hoe bescheiden was nog Plato’s illusie vergeleken bij de jouwe.

Wat denk je van de 17de eeuwse reducties in Paraguay; geloof je niet, dat die 17de eeuwse Jezuïeten daarmee een politiek-maatschappelijke revolutie van de hoogste orde hebben ondernomen, en gerealiseerd?

Ik geloof, beste vriend, dat de hoogste illusie altijd de laatste is. Maar de laatste, onthoud dat, laat zich nog minder verwerkelijken dan al de voorgaande. Dat begreep ook Marcus Aurelius, toen die staatsman de bescheiden functie van de staatsman vaststelde, en dat toch waarlijk niet omdat hijzelf beneden de maat was gebleven. Bovendien: een revolutie eist macht, en de macht is altijd het einde van de revolutie: het begin der corruptie, het entrée van bruikbaarder idealen.

De laatste illusie, beste vriend, is misschien de altijd gevreesde en daarom ontweken kérn van de zaak.

[sceptisch glimlachend]: Dan zou de laatste illusie dus eigenlijk de eerste werkelijke kans zijn . . . .

Ik denk dat je gelijk hebt. - Ik ben er overigens zeker van, dat een dergelijke revolutie zich reeds hier en nu voltrekt. [geruststellend] Maar ónze mystici dragen geen monnikspijen! Misschien worden ze ook daarom niet herkend! [door gordijnspleet