lijst van werken
vorige bladzijde



N E O - G O T I E K E R ? 327

    vorige bladzijde maar naast u, nevens u,
maar in u bloeien zaan...


En voor diezelfde ziel was ook alle hier ontvangen blijdschap slechts een ‘leeksken’ (van het grote licht van God), een leeksken dat haar met droefheid vervulde en waarnaar zij nochtans zo hunkerend verlangen bleef.
    Het is deze directe zielsexpressie in het beeld der natuur, het is deze zielslyriek, het zijn deze accenten van persoonlijke zieleworsteling die, met zijn cosmisch bewustzijn en het bewustzijn van de natuur als natuur, zijn natuurbeelden tot iets fundamenteel anders maken dan de natuurbeelden der primitieven; bij hen was de natuur aan haar persoonlijk lot, haar eigen natuur ontkomen, evenals trouwens de mens, met wie een boven-persoonlijke, boven-natuurlijke staat werd uitgebeeld. En dit genuanceerder en subtieler verstaan van de taal der geschapen natuur eiste van Gezelle een verfijnder doorvorsen, een sensibeler benutten en beheersen der woord-mogelijkheden dan het van sfeer schier altijd eendere, in onwereldse vrede verzonken natuurbeeld der primitieven: hun natuurbeeld kon met betrekkelijk simpele uitdrukkingsmiddelen volstaan: het bleef altijd een muzikale omlijsting van éen bepaalde (boven-aardse) zielestaat. Bij alle uiterlijke overeenstemming wat betreft hun streven naar uiterste vormperfectie, was, waar zij (de primitieven en Gezelle) over de natuur spraken, de vorm-opgaaf een essentieel andere.


Doch het heeft zin het diepe verschil tussen Gezelle en de grote vertegenwoordigers der gotiek scherper, en aan essentiëler aspecten te belichten.


3

Het woord gotiek is vervuld van reminiscenties aan een tijd die, hoezeer wij die bewonderen, aspecten bezat, en allerminst bijkomstige, welke Gezelle, toen hij in de tweede periode volledig zichzelf was, volkomen vreemd waren geworden. Ongetwijfeld, men kan Gezelle niet lezen zonder telkens weer doordringend herinnerd te worden aan figuren als Van Eyck, Memlinc, Geertgen tot Sint Jans en, niet het minst, aan die sublieme Dirk Bouts en, geheel in het bijzonder, aan diens Joannes de Doper, volgende bladzijde





















volgende bladzijde
inhoudsopgave



aangemaakt: 22-12-2009 Copyright © 2010 by
R. Bruning en Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 11-01-2010