in dit opzicht had plaatsgegrepen. Voorheen vormden Christus en de Kerk de leven-gevende ruimte die de levensboom van zijn geloof gans omringde, zij waren niet slechts de grond waarin deze boom geworteld stond, de grond waaruit slechts de wortels voedsel zogen, maar tevens de ruimte waaruit ook de bladeren, de takken en de stam alle voedsel tot zich trokken. Thans zijn Christus en de Kerk (dit is het wezenlijke verschil) alleen de grond nog waarin de levensboom van zijn geloof geworteld staat, uit welke grond zijn wortels levenssappen omhoog-trekken, maar de boom, de stam met zijn takken, de takken met hun bladeren, al datgene waardoor de boom boom is geworden, stond opgerezen in een geheel andere werkelijkheid en voedde zich daar aan geheel andere voedselbronnen.
    Dit betekent echter niet, dat Christus en de Kerk voor Gezelle bijzaak zouden zijn geworden. En niet om dit te suggereren noemde ik, in de reeks van waarden die de orde-eenheid waren van de nieuwe Gezelle, Christus en de Kerk het laatst. Want evenmin als de boom de grond kan ontberen, evenmin Gezelle Christus en de Kerk. En zoals in gans de boom de grondsappen aanwezig en leven zijn, zo zijn ook in alles waarin Gezelle leven was, Christus en de Kerk werkzame aanwezigheid. Maar evenmin als het voor de boom, voor het boven-gronds gewordene, voor het stam-, takken- en bladeren-gewordene primair gaat om het voedsel dat de ondergrondse wortels uit de grond trekken, maar om het eigen voedsel dat zijzelf (de stam, de takken en bladeren) verzamelen, want hùn eigenlijke functie is het zich voeden met wat de ruimten aan voedsel toevoeren, - evenmin gaat het voor de mens die in Christus is opgewassen, en ging het voor Gezelle blijkens de gedichten van deze tweede periode nog primair om wat de grond aan onontbeerlijke levenssappen toevoert. Evenmin als voor de boom het onontbeerlijke leven dat de wortels aanvoeren, doel is, evenmin is, zoals werd opgemerkt, ‘in und für Christus leben und sterben’ doel. En ook voor Gezelle was dit in deze tweede periode niet meer doel, en ook niet meer diepste bezieling. Want wel is het waar, dat alle genaden de mens slechts geworden door Christus en dat zonder Hem ook geen andere genaden mogelijk worden (zoals ook voor de boom het bovengronds zich voeden niet mogelijk is zonder de wortels), maar het essentiële en belangrijkste is voorzeker niet: door wie (i.c. Christus) en waardoor alle genaden de