Gelijk die komma kan ook de mens slechts iets van zichzelf en het hem verwante verstaan; zijn geloof dat God Liefde is kan op een innerlijke ervaring berusten en alles dominerend geloof worden, maar dat dit geloof in overeenstemming is met de werkelijke orde, die geheel boven zijn begrijpen uitgaat, dat kan hij slechts hieraan verstaan dat hij, blijvend in dat geloof en in die orde, bespeurt dat dit geloof hem inderdaad ten leven wekt, dat dit geloof inderdaad verrijking en verruiming, zich voltooiende vormgeving is zijner persoonlijkheid, dat het daadwerkelijk zijn léven is. Ook hierover echter bezit hij nooit volstrekte zekerheid. Ook hier blijft het geloof geloof: nacht. - Als narcose echter verliest zulk geloof (het is dan trouwens geen geloof meer; want geloof is ondanks alle onzekerheid een innerlijke zékerheid, die niet beneden het verstand blijft, doch sterker is dan de zekerheden van het verstand), als narcose echter verliest zulk geloof elke scheppende werking tenslotte: tegen elke innerlijke ervaring in als narcose gecontinueerd perverteert, verdort, verschraalt, verleugent het de mens, of het wordt zelf vernietigd op de duur door dezelfde sombere realiteit die dat geloof als narcose opriep.
    Dat Gezelle’s geloof inderdaad zich voltooiende vormgeving werd van zijn persoonlijkheid, zullen we verderop in dit geschrift nog uitvoerig aantonen. Hier alleen nog dit: De act zelf van: geloven, leverde voor Gezelle geen moeilijkheden op. Hij wist wel, dat de mens het nergens zònder geloof kan stellen, ook niet in die zaken welke zo positief ‘bewijsbaar’, ‘evident’ en empirisch kenbaar zijn, - men leze het gedicht Mijne oogen zien hij dage... In laatste instantie kan de mens alléen maar geloven. Doch dat Gezelle geloofde wàt hij geloofde, dat berustte bij hem op de innerlijke ervaring dat het edelste en hevigste, gelukkigste en vroomste van zijn menselijkheid door dat geloof leven was geworden, zichzelf, en, letterlijk, ‘de lijkkoetse uitgetreden’... Bezat hij absolute zekerheden...?

Deze deemoedige scepsis, die het laatste woord van alle geloof blijft,