lijst van werken
vorige bladzijde



174 G U I D O   G E Z E L L E,   D E   A N D E R E

vorige bladzijde overwonnen en wat zijn jeugd letterlijk dreigde te verdelgen bezworen had, toen de blijdschap deze naar blijdschap hunkerende ziel weer binnenstroomde, toen de schoonheid der aarde zijn meest persoonlijke ontvankelijkheid dieper dan ooit vervoerde en ook de religieuze mens in hem zo onuitsprekelijk zoet bevredigde en vervulde, moet hij, beschaamd en verbijsterd, wel hebben beseft, dat hij, maar een gewoon mens, naar andere dingen haakte dan de vreugden van Christus gekruisigd; en moet hij beschaamd hebben beseft dat Christus gekruisigd, tot Wien hij zijn meest hartverscheurende kreten had geslaakt, niet de meest wezenlijke honger van zijn vroomheid vervulde. De mystieke dichter in hem had hem naar verten gedreven die voor hem, als mens, niet bestemd waren, had hem verlangens en vervoeringen ingegeven welke hij met zijn menszijn niet meer als de zijne kon verantwoorden. De mens had zichzelf menen te herkennen in de dichter; nu zag de dichter de mens, en die mens kon maar zeer ten dele behoren wat de dichter-in-hem volstrekt had behoord.
    Wellicht is het ook deze beschamende, smartelijke, zijn vroeger bestaan geheel ontwrichtende ervaring geweest, welke hem in de jaren van zijn zwijgen die tragische klacht van menselijke gebrokenheid ingaf:

Ik heb zoo lang, zoo erre gegaan,
      gezocht en niet gevonden;
ik ben, ei/aas, te verre gegaan,
      en ’t onspeur ingeblonden!

1871

Neen, Gezelle was niet de mens voor wien Christus gekruisigd als persoonlijk ideaal diepste en laatste oprechtheid was. Hier had de wroeging ‘geen heilige te zijn’, gelijk Bloy de diepste nood van de christen meende te moeten omschrijven, opnieuw zijn ‘kruis’ kunnen worden, en kunnen blijven - ŕls Gezelle’s droefheid allereerst was gebleven wat hij niet was. Maar Gezelle, dat is nu juist zijn merkwaardigheid, is van meetaf bezeten geweest van de drift te zijn wat hij wčl is, te realiseren wat hij wčl kan zijn. En dit was volkomen goed. Maar daarom kon ook die wroeging niet zijn droefheid blijven.
    Zo scheurde hem ook deze beschamende en tragische zelfherkenning ergens los van Christus gekruisigd. Hij was niet bestemd, gelijk hij geloofd volgende bladzijde





















volgende bladzijde
inhoudsopgave



aangemaakt: 13-07-2009 Copyright © 2009 by
R. Bruning en Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 07-09-2009