reëel, inspirerend en activerend perspectief! Dit is mogelijk, ook voor de kloosterling, meent p. v. E. Mits hij zich openstelt en inzet voor ,,de grote vraagsrukken van onze tijd”. Die vraagstukken zijn vele en van vitale betekenis, er is ,,werk voor iedereen”, ook voor de kloosterling, en de schrijver laat niet na dit aan een reeks zinvolle activiteiten duidelijk te maken. Men moet toegeven: die activiteiten zijn best verkoopbaar, daaraan valt zelfs niet te twijfelen, aangezien reeds hele legerscharen zich er enthousiast mee bezighouden. Maar of het kloosterleven er verkoopbaarder door wordt...?
    Nemen we nu eens die activiteit welke tevens de climax is van de opgesomde reeks. ,,Een massale beweging is nodig om regeringsinstanties en bedrijfsleven onder constante morele druk te zetten. De handelspolitiek in het bijzonder moet radicaal veranderen.” – De vraag van p. v. E. of zulk een streven ,,te ambitieus en utopisch” is, kan hier buiten beschouwing blijven evenals de opmerking: ,,Feit is, dat het beantwoordt aan de aspiraties van de jongeren”. Er is namelijk nog een ander feit; dat datzelfde allemaal gedaan en even radicaal gedaan kan worden zonder religie, zonder klooster en zonder celibaat. Waarom zou een jeugd zich dan bovendien nog ,,de hele problematiek van het ongehuwd-zijn op de hals halen?” Het maarschappelijk en politiek denken en handelen is daarvoor ruim voldoende.
    De schrijver richt zich tot een jeugd die alleen zinvol dienstbaar wil zijn en dan natuurlijk ook een perspectief nodig heeft. Maar er is ook een jeugd – springlevend en niet minder belangrijk (ook, of vooral, voor het kloosterleven) die noch aan een zin noch aan een perspectief behoefte heeft om geactiveerd te worden; een jeugd die zegt: ,,zin of geen zin of zelfs onzin, dit doen we!” Gewoon omdat het goed is in zich (of als zodanig wordt ervaren). Die dus handelt op de manier waarop een dichter schrijft. Deze glimlacht een beetje triest om zin en perspectief en verkoopbaar (zoals de zinvolle dienstbaarheid dat – hopelijk – eenmaal ook doet). De meest wezenlijke dingen van dit leven zijn niet te vangen met de terminologie van een productiemaatschappij. – Maar afgezien daarvan.
    Het misverstand dat aan al die opgesomde activiteiten een grondslag ligt is de poging het priesterlijke functieverlies te compenseren door allerlei wereldlijke activiteiten naar het ontstane vacuum over te hevelen. Daarmee vult men wel, tijdelijk, het vacuum en houdt men, misschien, het kloosterleven nog een tijdje op gang, maar dat is dan ook alles, d.w.z. het is niets. Het is alleen de eigen zin en functie van het kloosterleven die het kloosterleven kan redden = zinvol maken; zoals alleen de eigen functie en zin van de religie de religie kan redden.

41