digde carrière (maar deze realiteit is dan ook ruim voldoende, als een­maal de adel vergaan is.

Alleen uw weinige algemeene, objectieve waarheden kan een ander begrijpen; uw subjectief beleven (deze bron van duizend andere, veel essentieeler waarheden) blijft een gesloten boek: een orde, welke men slechts fragmentarisch (d.i. nièt) doorgrondt.

Bij een dagboek. Vreemd, een lijvig dagboek vol menschen, van wie ik het meerendeel nooit gezien of gesproken heb, en er toch niet één onbekende in te ontmoeten. Welk een steegje schijnt toch dit leven. Ditzelfde ervaart ge, als ge u verdiept in de historie: van kerkvaders, philosofen, kunstenaars en vaderlanders. Het is alles nog zóó actueel: nabij, verwant, bekend (en dat actueele - hoezeer verleden tijd, hoe onwerkelijk is het tevens reeds). In de vele panoptica, waaraan de mensch behoefte heeft, is slechts plaats voor het algemeene (het altijd eendere algemeene), het voor anderen begrijpbare en grijpbare, voor datgene wat de mensch pas op de allerlaatste plaats is. Het belangrijkste staat (en vergaat) buiten het bijgezet fragment. Aan dat belangrijkste hééft een ander ook niets - en meestal ook die mensch-zelf niet.

Laten wij, wij eenzamen, ons geen illusies maken; laten wij niet gelooven, dat de toekomst ons zal geven wat het heden ons onthouden heeft: dat wij ná onzen dood, als ons gebeente verpulverd is, hier op aarde het begrijpen zullen vinden, dat wij tijdens dit leven hebben ontbeerd; dat wij dàn (en aldus) schadeloos worden gesteld voor ons leven op aarde. Onze laatste werkelijkeid is het zonder commentaar verdwijnen, vergaan. Zooals die prachtige boom hier op enkele schreden van mijn huis eenmaal zonder commentaar verdwijnen zal, ongezien, misschien bewonderd, maar toch nooit gezien. De eenige, die den mensch Nietzsche heeft gezien,is hijzelf geweest; iets dat we, in twintig maal kleiner verhouding, ook bij onszelf kunnen waarnemen, als wij het durven. Dit is geen