Deze kennismakingen met de schrijver Bruning hadden echter nog geen enkele sluier opgelicht over zijn voorkeur voor het fascisme, al had hij dat mij wel in ’78 uitgelegd in een brief aan zijn kinderen, maar om in termen van mijn broer Raymund te spreken, goed-fout paradigmatisch geconditioneerd als ook ík was, wilde zijn verklaring niet echt tot mij doordringen.
Toch was het geen vreemde gedachte van mij geweest om te veronderstellen dat ik in zijn werk een antwoord kon vinden, uiteraard op eventuele vragen mijnerzijds met betrekking tot zijn geloof, maar ook met betrekking tot zijn politieke opvattingen. Naar aanleiding van de vraag in het hierboven aangehaalde briefje heeft er een uitvoerige briefwisseling plaatsgevonden tussen Bruning en de vraagsteller en deze briefwisseling eindigde
|
- ik vond geen gelegenheid nog je op je laatste schrijven te antwoorden, - hoezeer een en ander me tot felle repliek noopt; maar het vele werk maakt het me onmogelijk, wérkelijk ónmogelijk, er deze maand verder op in te gaan. – Maar misschien las je inmiddels mijn bij De Schouw verschenen brochure “Nieuw Levensbewustzijn” en heeft dat reeds een en ander omtrent mijn visie op de dingen verhelderd. – De verzenbundel “Nieuwe Verten”, die bij Roskam verschijnt, is van de pers gekomen. Eindelijk. Overigens ontbreekt bij dit alles de schakel: het werk dat in Vlaanderen ligt en maar niet van de pers komt….(Elias van Cortona, en Vluchtige Vertoogen). Dit even in haast.
|
De briefschrijver was – ondertussen - bekend met Een hart en ernstig woord... en de brochure Zin en plicht der Natuurlijke Orde uit de serie “De Katholieken en de Nieuwe Orde” van Bruning. Ik meen te begrijpen dat Bruning met die “Nieuwe Orde” een orde (staatsinrichting) bedoelde in de geest van het Verdinaso, die in vredestijd, na de door hem verwachte overwinning der Duitsers, nog vorm zou moeten krijgen, maar waartoe toen reeds voorbereidingen getroffen moesten worden. Nieuw Levensbewustzijn en Nieuwe Verten zouden mogelijk al zaken verhelderd kunnen hebben. Deze twee werken bevatten, naar mijn mening, weinig concrete aanknopingspunten voor de visie van Bruning met betrekking tot de “kern van het nat. soc.” In Nieuw Levensbewustzijn bespreekt hij het levensbewustzijn van een aantal schrijvers, Bloem, Menno ter Braak, Werumeus Buning, H. Marsman, M. Nijhoff, A. Roland Holst, Slauerhoff, Vestdijk en Erich Wichman, die echter allen naar zijn smaak op één of meerdere essentiële punten tekort waren geschoten. In de inleiding van Nieuw Politiek Bewustzijn benoemt hij dat “nieuw levensbewustzijn” als “het heerschzuchtig en onstuimig doorbreken van een nieuwe (revolutionairen) levenswil”. Hij beëindigt zijn rede met
|
(...) die kunst, die — verre van bevangen te zijn in een kleine ,,nuttigheid’’ — het edelste in den mensch en het edelste in een gemeenschap verheldert, zuivert, bevrijdt, een kunst die, door dit alles, een levensverbonden, scheppende grootheid is (...) Stellig zal de verwerkelijking van zulk een kunst alleen de arbeid zijn van den waarachtigen kunstenaar, maar toch eerst dan, wanneer hij waarachtig leeft op |
