terug


DE HOND EN DE STOK

               
Inhoud
Inleiding
De essentie van het verhaal
Het antisemitisme in dit verhaal
Jodenhaat
Haat bij Bruning
Het statuut


Inleiding
Voor zover dit artikel () van Henri Bruning bekend is, is dit te danken aan de als antisemitisch aangemerkte uitspraken die er in voorkomen. Deze antisemitische uitspraken kunnen tot gevolg hebben dat de mogelijk werkelijke boodschap van Bruning met dit artikel (nu) niet meer overkomt.

De essentie van dit verhaal
In zijn inleiding zegt hij:

Ge herinnert u hoe de Unie ontstond ? Met een brochure-lang, zielsovertuigd protest tegen „algeheele vernieuwing”. Thans, luttele maanden nadien, is men er vóór; men is voor het „nationale” en men is voor „socialisme”; men is dus vóór „nationaal-socialisme”, óók zielsovertuigd (natuurlijk), maar eveneens: gedwongen, noodgedwongen. Dit begin is raar, maar zoo is dan bereids vastgesteld wat de stok is. De stok zijn de omstandigheden (...). (kolom 1 )


Dan geeft Bruning een (gefingeerd) gesprek weer tussen een Unie-man en een N.S.B.er. Tijdens dat gesprek moet de Unie-man een aantal malen zijn standpunten herzien, waarna de N.S.B.er tenslotte opmerkt:

Maar herinner je je nog het begin van jullie geweldigen strijd: dat — echt Nederlandsche! — afwijzen eener „algeheele vernieuwing”!? En nu — hoe korten tijd later — zijn jullie al: a) nationaal-socialistisch, b) anti-semiet, c) anti het politiek katholicisme, d) Dietsch. Dit wil zeggen: jullie zijn nu alles waartegen jullie een leven lang geketterd hebben. (kolom 3 )


Deze ommekeer was alleen maar mogelijk, omdat de Unie (tijdens dit gesprek) zwicht voor de omstandigheden (de stok die slaat). Daar tegenover stelt Bruning de N.S.B. voor met:

Wij wenschen niet zoo jankend voor stokslagen uit te kruipen; wij wenschen niet van concessie naar concessie te schurken zonder in één concessie waarachtig te zijn. Wij wenschen een fier, Nederlandsch, Dietsch zelfbewustzijn. En wij wenschen vooral een moedige, eerlijke overtuiging, een gerichten strijd!” (kolom 3 )



Bruning geeft in deze twee laatste zinnen de essentie van zijn verhaal weer. Als men niet duidelijk voor ogen heeft waarnaar men streeft, of alleen niet-waarachtige doelen duidelijk heeft (zoals het krijgen van de macht, of de grootste partij willen worden), dan doet men gemakkelijk, door de omstandigheden gedwongen, concessies die men aanvankelijk niet had willen doen. Tegelijk maakt Bruning duidelijk in dit verhaal dat de, door velen zo geprezen, vrijheid (van keuze, van handelen) maar zeer betrekkelijk is.

Het antisemitisme in dit verhaal
Bruning laat de N.S.B.er de Unie-man als volgt adviseren:

Dus jullie moeten je uitspreken, en die uitspraak kan niet anders luiden dan: de Joden zijn geen Nederlanders. En daar moeten dan ook de noodige consequenties aan verbonden wórden. Een apart statuut, snappie? (kolom 1 )

Je zegt: ja, wij zijn inderdaad van meening, dat het een Nederlandsch standpunt is te erkennen, dat de Joden geen Nederlanders zijn. Dat is trouwens steeds ons standpunt geweest. Doch wat scheidt ons hier van de N.S.B.? En wat is, ook in dit opzicht, het onnederlandsch karakter van de N.S.B.? Dit: de N.S.B. haat de Joden, wij niet. Onze houding jegens de Joden is eenvoudig een conclusie van ons nuchter verstand, en die conclusie zetten we thans om in rustig-consequente daden. (kolom 2 )

En voor het overige maar tamboereeren op den haat van de N.S.B., ook al is die haat dan met duizend uitspraken te weerleggen. (kolom 2 )


En Bruning laat De N.S.B.er vervolgens nog adviseren met betrekking tot de Jodenhaat van de Duitsers:

Dan zeg je maar, dat de Duitschers daar reden voor hadden. Wij echter zijn Nederlanders, en wij hebben er géén reden voor. Haat behoort niet tot de eigenschappen van het Nederlandsche karakter; alleen de haat tegen de N.S.B., tegen volksgenooten. Dat laatste moet je natuurlijk niet zéggen (alleen denken); en evenmin, dat jullie antisemitisme ook weer op een stok berust, een stok, die je anders weer in jullie hokken zou hebben teruggedreven, ondanks je millioenen. (kolom 2 )


Jodenhaat
Ik vermoed dat Bruning in dit verhaal de algemene heersende opvatting van die tijd weergeeft met betrekking tot het antisemitisme en met name in Nederland. Kort en bondig samengevat komt dat neer op:

De Duitsers haten de Joden.

Nederlanders haten de Joden niet, want Nederlanders haten niet.
De N.S.B.ers haten de Joden; N.S.B.ers zijn geen echte Nederlanders.

Nederlanders haten alleen N.S.B.ers.


Haat bij Bruning
In Subjectieve Normen (blz. 142) schrijft Bruning het volgende over zijn haat:

Ik haat, veracht niet de menschen die het verleden en de waanbeelden van dat verleden vertegenwoordigen, doch ik haat en verafschuw wél de w a n e n, l e u g e n s en d r o g r e d e n e n die zij vertegenwoordigen. Ik haat deze omdat ze levens misleiden, levens v e r m i n k e n, levens v e r n i e l e n ; omdat ze het leven en de aarde v e r o n t r e i n i g e n ; omdat ze de w a a r h e i d t é g e n h o u d e n én, bijgevolg, ook het openbloeien der zielen, der samenleving en der aarde áán de waarheid. (blz. 142 )


Het statuut

Dus jullie moeten je uitspreken, en die uitspraak kan niet anders luiden dan: de Joden zijn geen Nederlanders. En daar moeten dan ook de noodige consequenties aan verbonden wórden. Een apart statuut, snappie? (kolom 1 )


In “Het Drama der Joden” komt het statuut voor de Joden aan de orde. Het statuut, stelt dat de Joden geen Nederlanders zijn maar verleent hen wel gastrecht in Nederland. Bruning formuleerde dit als volgt:

Dit niet-opnemen is de negatieve zijde van de oplossing van het joodsche probleem. De positieve zijde is het gast-recht, zijnde de eenige reëele, levende rechts-orde. Dit gastrecht betreft een statuut, dat deze minderheid een leven volgens eigen aard en zijn (vet ThBr) waarborgt, doch dat haar tevens elken invloed op ňns politiek, economisch, maatschappelijk, staatkundig en cultureel leven onmogelijk maakt. Hiermede worden haar materieele levensmogelijkheden geenszins afgesneden. (blz. 202 )


Eindhoven, 14-04-2012
Theo Bruning
























terug



aangemaakt: 02-03-2012 Copyright © 2012 by
Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 26-06-2013